Nu de temperatuur sterk daalt, biedt Cordaid winterhulp aan duizenden mensen die gedwongen terugkeren naar de Afghaanse provincie Nangarhar. Zij maken deel uit van de ruim 1,5 miljoen Afghaanse vluchtelingen die uit Pakistan dreigen te worden gedeporteerd nadat onlangs een uitzettingsbevel voor ‘illegale’ migranten is uitgevaardigd. Vrouwen en kinderen vormen een grote meerderheid in de groep vluchtelingen.

Veel Afghanen die nu uit Pakistan terugkeren, zijn tientallen jaren geleden uit hun geboorteland vertrokken. Veel jongeren hebben hun hele leven in Pakistan gewoond, vaak in de grote steden. Ze worden nu naar afgelegen dorpen gestuurd waar ze niemand kennen en moeten daar helemaal opnieuw beginnen. En dat in een land dat al meer dan zes miljoen ontheemden telt.

Een land dat bovendien nog steeds herstellende is van decennialange conflicten, politieke onrust, een economische crisis en recente aardbevingen. Afghanistan ontvangt ook weinig steun van de buitenwereld, aangezien de internationale financiering snel is afgenomen nadat het Taliban-regime in 2021 aan de macht kwam.

Een flinke operatie

Latif Bashardost, leidt het landenkantoor van Cordaid in Afghanistan. Onlangs bezocht hij verschillende opvangkampen voor terugkeerders. “Alleen al in de afgelopen twee maanden zijn een half miljoen Afghanen uit Pakistan teruggekomen”, zegt hij. “Dat is een flinke operatie. De overheid zet alle mogelijke middelen in om mensen die terugkeren te verwelkomen. De Taliban kan zich aan de hand van deze crisis bewijzen tegenover de buitenwereld en de terugkeer vergemakkelijken.”

Op grenslocaties, zoals die in Torkham, worden de terugkeerders grondig gescreend en geregistreerd. Mensen zonder identiteitskaart, en dat zijn er veel, hebben een groot probleem”, legt Latif uit. “Ze zullen in tijdelijke opvangkampen aan de grens blijven totdat de autoriteiten hun identiteit en hun plaats van herkomst hebben bevestigd. Deze mensen zullen het meest behoefte hebben aan onze steun.”

Welk lot wacht terugkerende vrouwen?

“Naar schatting zijn 80% van de terugkeerders vrouwen en kinderen”, zegt Anne Kwakkenbos, genderexpert bij Cordaid en de afgelopen jaren regelmatig werkzaam geweest in Afghanistan. “Hun situatie is bijzonder moeilijk. Sommige vrouwen zijn hun echtgenoot verloren in de oorlog. In andere gevallen verblijft de man in het buitenland om voor een inkomen te zorgen. En dan is er nog een grote groep vrouwen die Afghanistan ontvluchtte nadat de Taliban de macht greep. Terugkeren naar een land waar de kansen van vrouwen uiterst beperkt zijn en waar meisjes geen toegang hebben tot onderwijs, is voor hen bijzonder traumatisch.”

Cordaid komt in actie: voedsel, water, onderdak en speciale winterhulp

Als onderdeel van de Dutch Relief Alliance, een samenwerkingsverband van Nederlandse hulporganisaties, heeft Cordaid de krachten gebundeld met Afghaanse partnerorganisaties. De samenwerking richt zich op de gedwongen terugkeerders die vastzitten in Torkham, in de provincie Nangarhar, een van de meest overbelaste gebieden aan de grens.

“Wij richten ons op de meest urgente behoeften”, benadrukt Latif. “In december deelden we elke dag 350 voedselpakketten uit. Ook gaven we hygiënespullen en dekens aan gezinnen, zodat ze zich tenminste enigszins tegen de kou kunnen beschermen.”
Aan de grens verblijven ook gezinnen zonder enige vorm van onderdak. “Daarom hebben 160 noodtenten ter beschikking gesteld, voorzien van dekens, tapijten en andere belangrijke materialen”, zegt Latif.

Cordaid verzorgt ook een deel van de watervoorziening en het afvalbeheer op het terrein. Er zijn tien watertanks geïnstalleerd en in december betaalden we elke dag tien vluchtelingen om delen van het kamp schoon te maken. Met het dagloon kunnen ze hun gezin onderhouden.

Genadeloze omstandigheden

De Afghaanse winter wordt steeds strenger. In sommige delen van het land kunnen de temperaturen dalen tot -50 graden Celsius. Daarom is extra steun de komende maanden van cruciaal belang. Latif: “Ook voor gezinnen die het kamp verlaten en doorreizen naar verdere bestemmingen. We proberen ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk gezinnen met goede dekens vertrekken.”

Behoeften op langere termijn

Naast de winterhulp benadrukt Latif het belang van steun bij het levensonderhoud op de langere termijn. “Mensen zijn vaak alles kwijtgeraakt, niet alleen hun bezittingen, maar ook hun inkomstenbronnen. Opnieuw beginnen, in een land waar de meeste mensen zelf al grote moeite hebben om voor hun gezin te zorgen, zal buitengewoon zwaar zijn. Ze zullen alle steun nodig hebben die ze kunnen krijgen, niet alleen economisch, maar ook mentaal.”