Samen naar een duurzame aanpak van schulden

Cordaid ondersteunt sinds 2021 SchuldHulpMaatje, een organisatie met inmiddels 100 locaties in Nederland, opgericht in 2010, met als doel om mensen in schulden preventief te bereiken en te coachen naar een leefsituatie zonder schulden. Op 4 november opende in Groningen de honderdste locatie. Die uitbreiding betekent dat nu de helft van alle Nederlanders een beroep kan doen op de vrijwilligers van SchuldHulpMaatje in ruim 140 gemeenten van Nederland. ” Wij helpen kwetsbare mensen om een nieuwe start te maken. Alles draait bij ons om mensen met geldzorgen, en vooral zij die geen helper hebben. We willen dat ze een nieuw toekomstperspectief krijgen en dat hun kwaliteiten tot bloei komen in een leven zonder schulden,” zegt Peter Rijsdijk, directeur van SchuldHulpMaatje Nederland. “We zullen er zijn, zo lang als dat nodig is.”

De hulp van de Maatjes is hard nodig. Bijna anderhalf miljoen huishoudens worstelen met schulden en daarmee is de schuldenproblematiek een fors maatschappelijk probleem. Financiële problemen veroorzaken veel stress, vergroten de kans op gezondheidsproblemen, zetten relaties onder druk en leiden in veel gevallen tot eenzaamheid. Te veel mensen zoeken om uiteenlopende redenen nog geen hulp voor hun financiële problemen: ze schamen zich, ze onderschatten het probleem, ze vertrouwen de hulpverlenende instanties niet of ze weten niet waar ze terecht kunnen voor hulp. SchuldHulpMaatje zet zich in om die mensen weer op de been te helpen.

Bij alles wat SchuldHulpMaatje onderneemt om mensen met geldzorgen te helpen, is landelijke en lokale samenwerking een niet te onderschatten succesfactor. SchuldHulpMaatje is een waardevolle aanvulling op de professionele hulpverlening en werkt bovendien nauw samen met andere vrijwilligersorganisaties. Door deze krachten te bundelen kunnen mensen met schulden sneller worden gevonden en doorgeleid naar de juiste hulp, zodat zij eerder, beter en duurzaam geholpen kunnen worden.

SchuldHulpMaatje pleit bij de politiek om de schuldenaanpak hoog op de agenda te zetten en ook onderdeel te maken van de begroting voor 2022 van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) die eind november behandeld wordt. De organisatie beseft dat goed overheidsbeleid nodig is voor duurzame aanpak van de schuldenproblematiek. Vanwege de effecten van het coronavirus is een grote toename van schulden te verwachten. Dat gebeurde in 2008 ook, als na-ijleffect van de financiële crisis na 3 tot 5 jaar, ook al was er intussen alweer sprake van economische groei.

De eerste tekenen zijn hiervan zichtbaar. Het aantal mensen bij de voedselbanken is gestegen met 6%. Hoewel het aantal huishoudens in armoede daalt, neemt langdurige armoede toe. Het aantal mensen met psychische klachten stijgt. Wat als de trendlijnen na de financiële crisis 2008 zich herhalen? Volgens eerder onderzoek van Deloitte en Schuldenlab groeit door COVID 19 het aantal huishoudens met schuld naar tussen de 1,5 en 2,6 miljoen, waarvan 40% problematisch.

SchuldHulpMaatje pleit daarom voor een “10-jarig deltaplan schulden” in combinatie met een “schulden dashboard”. Een bewindspersoon met doorzettingsmacht moet zo’n 10-jarig deltaplan gaat uitwerken met alle sectoren: sociaal domein, erkende vrijwilligersorganisaties, gemeenten en bedrijfsleven zoals samenwerkend in de Nederlandse Schuldhulproute. Een Schulden Dashboard moet de post corona effecten bijhouden op basis van zo actueel mogelijke data. Ook monitoring van de verleende hulp is noodzakelijk, inclusief onderzoek in kwalitatieve zin om vast te stellen of de menselijke maat voldoende geborgd is.

Belangrijk is ook de (financiële) positie van erkende vrijwilligersorganisaties te versterken, die mensen met schulden coachen naar meer financiële zelfredzaamheid. De toegevoegde waarde van de inzet van de vele vrijwilligers helpt gemeenten o.a. bij het effectief uitvoeren van hun nieuwe wettelijke taakstelling op terrein van vroeg signalering.

Een aantal Tweede Kamer fracties hebben eerder al positief gereageerd op deze ideeën en we hopen dat zij bij de aankomende begrotingsbehandeling van het ministerie van SZW met voorstellen komen om volgend jaar aan schulden aanpak concrete invulling te geven.  Carla van der Vlist is voorzichtig optimistisch: “Er is namelijk geen tijd te verliezen, omdat effectief eerder vinden en toe leiden naar passende hulp stapeling van schulden, maatschappelijke kosten en vooral persoonlijke ellende voorkomt. Voorkomen is beter dan genezen.”.